Ánh sáng nhà ống – Bài toán nan giải trong thiết kế đô thị 2025

Ánh sáng nhà ống – Bài toán nan giải trong thiết kế đô thị

Trong các đô thị lớn như TP.HCM hay Hà Nội, ánh sáng nhà ống là một trong những yếu tố thách thức hàng đầu đối với kiến trúc sư và gia chủ. Do đặc điểm đặc trưng là chiều ngang hẹp, chiều sâu kéo dài và thường bị kẹp giữa hai công trình khác, nhà ống rất dễ rơi vào tình trạng thiếu sáng, gây bí bách và ảnh hưởng xấu đến chất lượng sống.

Việc thiết kế lấy sáng tự nhiên cho nhà ống không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn gắn liền với yếu tố sức khỏe, phong thủy và tiết kiệm năng lượng – nhất là trong bối cảnh giá điện và nhu cầu sống xanh ngày càng tăng cao.

---

Vì sao ánh sáng nhà ống thường bị hạn chế?

Hạn chế về chiều ngang và thông thoáng

Thông thường, một ngôi nhà ống tại thành phố chỉ rộng khoảng 3–5m, bị che khuất bởi những công trình liền kề. Điều này khiến cho các bức tường bên không thể mở cửa sổ hoặc khe thông gió. Nếu không có phương án xử lý, ánh sáng tự nhiên chỉ vào được từ mặt trước và sau – thậm chí nhiều khi chỉ từ mặt trước.

Lỗi trong thiết kế mặt bằng

Nhiều người chỉ chú trọng công năng sử dụng mà quên mất yếu tố ánh sáng nhà ống, dẫn đến các khu vực như hành lang, cầu thang, nhà vệ sinh bị tối, ẩm thấp. Ngoài ra, việc lạm dụng tường ngăn, không gian kín hoặc sử dụng vật liệu tối màu cũng góp phần khiến nhà trở nên u ám.

Kết cấu nhà tầng gây “chồng sáng”

Với những nhà ống 3–4 tầng, nếu không bố trí giếng trời, sân sau hay hệ thống lam che hợp lý thì các tầng trên sẽ chặn ánh sáng xuống tầng dưới, khiến cả căn nhà bị thiếu sáng nghiêm trọng.

---

Lợi ích khi cải thiện ánh sáng nhà ống

Việc tối ưu ánh sáng nhà ống mang lại nhiều lợi ích thiết thực, cụ thể như:

• Cải thiện sức khỏe thị giác và tinh thần cho người sử dụng nhà.

• Giảm độ ẩm, hạn chế ẩm mốc và vi khuẩn phát sinh trong không gian thiếu sáng.

• Tiết kiệm điện năng nhờ tận dụng ánh sáng tự nhiên ban ngày.

• Tăng tính thẩm mỹ, giúp không gian rộng và sang trọng hơn.

• Đáp ứng yếu tố phong thủy, giúp lưu thông sinh khí, cải thiện vận khí trong nhà.

---

Giải pháp lấy ánh sáng nhà ống hiệu quả từ thực tế

Dưới đây là những giải pháp thiết kế được nhiều kiến trúc sư ứng dụng thành công khi xử lý ánh sáng nhà ống cho các công trình tại đô thị.

Thiết kế giếng trời – Giải pháp phổ biến và hiệu quả nhất

Giếng trời giúp lấy sáng và thông gió dọc theo trục đứng, thường được đặt ở cầu thang, giữa nhà hoặc cuối nhà.

Lợi ích:

• Chiếu sáng trực tiếp cho toàn bộ trục nhà.

• Hỗ trợ đối lưu không khí.

• Có thể kết hợp làm khu vườn nhỏ hoặc tiểu cảnh.

Lưu ý:

• Nên lắp kính cường lực hoặc lưới chắn để đảm bảo an toàn.

• Sử dụng mái che polycarbonate hoặc kính mờ để giảm nhiệt.

Mở sân sau, sân giữa hoặc khoảng đệm thông tầng

Nếu diện tích cho phép, có thể thiết kế sân nhỏ giữa nhà hoặc sân sau để lấy sáng cho các không gian bị khuất.

• Sân giữa thường được bố trí kết hợp với giếng trời.

• Sân sau có thể tận dụng làm không gian thư giãn, trồng cây xanh.

Ưu điểm:

• Tạo được vùng sáng và thoáng tự nhiên.

• Giảm áp lực nhiệt độ vào mùa nóng.

Dùng vật liệu lấy sáng thông minh

Việc chọn đúng vật liệu là yếu tố then chốt trong tối ưu ánh sáng nhà ống, cụ thể:

Bố trí cửa sổ hợp lý

Với mặt tiền hẹp, nên mở cửa sổ lớn ở mặt trước, sử dụng kính trượt toàn phần hoặc cửa lùa thay vì cửa mở quay để tiết kiệm không gian.

Ngoài ra:

• Có thể dùng cửa sổ lật ở cầu thang.

• Ưu tiên hướng gió mát (Đông Nam – Nam).

• Tận dụng cửa sổ cao (cao hơn mắt người) để ánh sáng phân bố đều mà không gây chói.

Thiết kế cầu thang kết hợp lấy sáng

Cầu thang giữa nhà nên thiết kế dạng thoáng với:

• Tay vịn kính hoặc lam gỗ.

• Bậc hở hoặc bậc kiểu xương cá.

• Kết hợp giếng trời hoặc ô sáng trần.

Cách làm này không chỉ giúp lưu thông ánh sáng mà còn làm tăng vẻ hiện đại, sang trọng cho nội thất.

Sơn màu tường và nội thất tươi sáng

Gam màu sáng như trắng, be, kem, ghi nhạt giúp phản xạ ánh sáng tốt hơn. Một số tips hữu ích:

• Dùng sơn bóng nhẹ để ánh sáng dễ phản chiếu.

• Lát sàn gỗ sáng màu hoặc gạch men bóng.

• Đặt gương lớn ở những vị trí hợp lý để khuếch tán ánh sáng.

---

Những sai lầm khi xử lý ánh sáng nhà ống cần tránh

Lạm dụng đèn điện thay vì ánh sáng tự nhiên

Đèn điện tuy tiện lợi nhưng không thể thay thế ánh sáng mặt trời trong việc khử ẩm và tăng cường sinh khí. Nhiều người vì tiết kiệm chi phí xây dựng nên bỏ qua các phương án lấy sáng tự nhiên, lâu dài lại tốn chi phí vận hành hơn.

Đóng kín toàn bộ mặt tiền bằng cửa cuốn, cửa sắt

Mặt tiền là nguồn sáng chính nhưng lại bị bịt kín khiến toàn bộ nhà thiếu ánh sáng. Nếu cần bảo mật, nên kết hợp cửa cuốn khe thoáng hoặc cửa sắt có khe sáng và hệ thống kính bên trong.

Thiết kế không đồng bộ

Một số gia chủ chỉ lấy sáng ở tầng trệt hoặc tầng trên mà quên kết nối các tầng. Điều này khiến tầng giữa hoặc hành lang cầu thang trở thành “vùng tối” không thể khắc phục bằng đèn điện.

---

Gợi ý từ chuyên gia – Lấy sáng hiệu quả theo thực tiễn thi công

Nhiều công trình nhà ống tại các đô thị lớn được tư vấn xây dựng với các giải pháp sau:

• Kết hợp giếng trời + kính cường lực: Giải pháp tiết kiệm nhưng hiệu quả cao.

• Tận dụng mái tôn lấy sáng hoặc tấm poly: Phù hợp với chi phí hạn chế, thích hợp cho nhà cải tạo.

• Thiết kế lệch tầng kết hợp giếng trời xuyên suốt: Tạo hiệu ứng chiếu sáng chéo, mang lại sự thông thoáng 3 chiều.

• Bố trí giếng trời ở giữa nhà và kết thúc bằng sân sau nhỏ có tường rào thoáng: Đây là giải pháp áp dụng phổ biến trong thiết kế nhà phố hiện đại.

---

Kết luận – Ánh sáng nhà ống là yếu tố sống còn cho chất lượng sống

Ánh sáng nhà ống không chỉ là yếu tố kỹ thuật trong thiết kế mà còn gắn chặt với thẩm mỹ, công năng, sức khỏe và phong thủy. Gia chủ cần lưu ý lựa chọn phương án lấy sáng phù hợp ngay từ khâu thiết kế để đảm bảo ngôi nhà luôn sáng thoáng, tiết kiệm năng lượng và nâng tầm trải nghiệm sống.

Nếu bạn đang tìm kiếm thêm giải pháp hoặc tư vấn chuyên sâu về thiết kế, hãy tham khảo chuyên mục xây dựng nhà ở tại bất động sản để được cập nhật những xu hướng mới nhất.